"Gia đình là duyên phận một lần duy nhất, hãy trân trọng từng giây gia đình ta ở bên nhau, dù ít dù nhiều", là một trong những lời căn dặn rung động lòng người của ông Sun Yun-suan tới con trai.
Cựu Thủ tướng Sun Yun-suan (Tôn Vận Tuyền) có 4 người con, đều có con đường học hành rất sán lạn tuy nhiên không ai đi theo con đường chính trị mà đều làm chuyên môn. Con gái cả Sun Lu-hsi, Tiến sĩ ngành công nghệ thực phẩm ĐH Brooklyn Mỹ, Giáo sư đặc biệt của Viện nghiên cứu khoa học công nghệ thực phẩm Đại học Quốc lập Đài Loan, chồng bà từng là Chủ tịch Hội khoa học quốc gia.
Ông Sun Yun-suan và phu nhân.
Con gái thứ Sun Lu-jun, lấy chồng Canada, làm việc về tài chính ở nước Anh. Con trai cả Sun Yi-he, tiến sĩ Đại học Princeton, kĩ sư trưởng công ty Alstom Power nổi tiếng, hiện sống ở Mĩ. Con trai út Sun Yi-hong, tiến sĩ Đại học Berkeley, chuyên ngành xây dựng cơ bản, hiện sống ở Mĩ.
Gia đình ông Sun Yun-suan khi các con còn nhỏ.
Trong nhiều năm qua, những lời căn dặn trong một lá thư ông gửi đến con trai được báo chí, cộng đồng mạng ở Đài Loan và Trung Quốc tôn vinh, nhắc đi nhắc lại nhiều lần. Bức thư không chỉ là những lời dặn dò rút từ gan ruột của một người cha gửi đến con trai mà còn chứ đựng những bài học quý giá về cuộc sống dành cho tất cả mọi người.
Nội dung của lá thư đó như sau:
Con trai à, ta viết vài dòng căn dặn này cho con, xuất phát từ ba nguyên tắc sau:
1. Đời người phúc họa vô thường, chẳng ai biết sẽ sống được bao lâu, có những điều nên nói sớm thì hơn.
2. Ta là cha con, ta không nói với con thì còn ai nói.
3. Những điều viết đây đều là kinh nghiệm ta rút ra được sau những thất bại đau đớn, để rút ngắn bớt kha khá những cung đường oan trên chặng đường trưởng thành của con.
Sau đây là những điều con phải nhớ kĩ trong đời:
1. Đừng quá để tâm đến những ai đối xử không tốt với con. Trong đời con, chả ai có nghĩa vụ đối tốt với con, trừ ta và mẹ con. Còn những người đối xử tử tế với con thì ngoài việc trân trọng và biết ơn họ, con cũng hãy có ý thức đề phòng một chút. Vì ai làm việc gì mà chả có nguyên cớ, người ta đối tốt với con chưa chắc là vì thực sự quý con, con nhớ tìm hiểu cho kĩ chứ đừng coi người ta là bạn chí cốt ngay tức khắc.
2. Không ai là không thể thay thế, không có thứ gì con không thểkhông nắm được. Nếu nhìn thấu được lẽ này, một mai kia, nếu người đầu gối tay ấp không cần con nữa, hay khi đánh mất thứcon yêu quý nhất trên đời, con cũng cần hiểu rằng, chẳng có gì to tát quá cả.
3. Kiếp người ngắn ngủi, nếu hôm nay con lãng phí đời con, thì ngày mai con sẽ thấy cuộc đời bỏ con đi xa rồi. Vì vậy, con càng sớm trân trọng đời con thì con càng được tận hưởng cuộc sống sớm; hãy trân trọng đời này càng sớm càng tốt, chứ đừng mong mình sống thọ.
4. Trên thế gian này không có cái gọi là “tình yêu duy nhất mãi mãi”, yêu là cảm giác tức thời, cảm giác này chắc chắn sẽ thay đổi theo thời gian và tâm thế. Nếu “tình yêu duy nhất mãi mãi” của con bỏ con mà đi, con hãy nhẫn nại chờ một tí, để ngày tháng gột rửa dần, để lòng con từ từ lắng lại, đau khổ sẽ dần dà nhạt nhòa. Đừng mơ tưởng hão về cái đẹp của tình yêu, đừng làm quá nỗi đau khi thất tình.
5. Tuy rằng rất nhiều vị công thành danh toại không học nhiều lắm, nhưng thế không có nghĩa là cứ lười học lười đọc là sẽ thành công cái chắc. Tri thức con học được sẽ là vũ khí trong tay, có thể dựng cơ đồ từ bàn tay trắng, nhưng không thể chiến đấu không một tấc gươm. Mong con nhớ kĩ!
6. Ta chẳng yêu cầu con nuôi ta lúc già, và tương tự, ta cũng không chu cấp cuộc đời sau này của con. Khi nào con khôn lớn, độc lập là ta hết trách nhiệm. Sau này con đi xe buýt hay lái xe Mẹc, con ăn miến hay ăn bào ngư thì cũng là việc của con.
7. Con có thể ép con giữ chữ tín, nhưng không ép người khác được. Con có thể yêu cầu con đối tốt với người, nhưng khôngđược chờ người ta đối tốt với con. Không chắc rằng con đối đãi với người ta thế nào thì sẽ nhận lại được thế ấy. Nếu không hiểu thấu điều này, con sẽ phí phạm nhiều bức bối không phải lối.
8. Ta mua vé số mười mấy hai chục năm rồi, nhưng vẫn trắng tay, ta chưa từng trúng một đồng cắc nào. Nghĩa là muốn giàu thì phải cố gắng làm việc, trên đời này chẳng có bữa ăn nào là miễn phí.
9. Gia đình là duyên phận một lần duy nhất, hãy trân trọng từng giây gia đình ta ở bên nhau, dù ít dù nhiều; kiếp tới đây, dù ta có yêu thương nhau hay không, chúng ta cũng sẽ không thể gặp lại nhau nữa.
Đã nhiều năm qua, những lời căn dặn này được tôn vinh và nhắc đi nhắc lại trên báo chí cũng như các phương tiện truyền thông, nhưng cũng có nhiều nguồn thông tin cho rằng đây không phải thư của ông Sun Yun-suan viết, mà là một người cha khác cũng khá nổi danh ở Đài Loan nhắn nhủ con mình. Căn cứ chính để khẳng định như vậy là chi tiết "mua xổ số", và chứng cứ chính là Quỹ học bổng Sun Yun-suan không khẳng định đây là thư Tôn tiên sinh viết cho con ông. Tuy nhiên, bức thư này rất hay, và quá ý nghĩa cũng như thân thế sự nghiệp của Sun Yun-suan quá đáng nể nên nhiều thế hệ người đọc vẫn coi những lời căn dặn này là bài học lớn cho mình trong việc nuôi dạy con cái.
Ông Sun Yun-suan, sinh năm 1913, được coi là một trong những kiến trúc sư trưởng của "phép lạ kinh tế" của Đài Loan khi giúp Đài Loan để trở thành một trong những con hổ Đông Á. Trong nhiệm kỳ thủ tướng của ông, các dự án cơ sở hạ tầng đồ sộ như sân bay Chiang Kai-shek International, Nhà máy điện hạt nhân số 1, và đường cao tốc quốc gia Sun Yat-sen... đã được hoàn thành. Ông đã đấu tranh thành lập các ngành công nghiệp công nghệ cao mà sau này sẽ trở thành nền tảng của nền kinh tế Đài Loan.
Ông qua đời tháng 2/2006, thọ 92 tuổi, hiện ở Đài Loan có Nhà tưởng niệm và Quỹ học bổng học thuật mang tên ông. Toàn thể người dân Đài Loan đều kính trọng tài năng, đức độvà những cống hiến của ông dành cho quê hương.
Theo Nguyễn Giang Linh / Trí Thức Trẻ
